Nguyễn Chí Thiện

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
 
 
Xin xem các mục từ khác có tên tương tự ở Chí Thiện (định hướng).

Nguyễn Chí Thiện (27 tháng 2, 1939 - 2 tháng 10, 2012) là một nhà thơ phản kháng người Việt Nam. Ông từng bị nhà chức trách của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và của Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam bắt giam tổng cộng 27 năm tù [1] vì tội "phản tuyên truyền".[2]

 

Tiểu sử[sửa]

Sinh trưởng tại Hà Nội ông có một thời dạy học nhưng cũng vì trong một bài giảng bài lớp sử năm 1960 mà không theo quan điểm nhà chức trách nên ông bị bắt vì tội "phản tuyên truyền". Ông được thả năm 1964 nhưng đến năm 1966 thì lại bị bắt giam vì làm thơ đả phá chế độ. Lần này ông bị giam đến năm 1977. Năm 1979 nhân vụ trao tập thơ cho sứ quán Anh, ông lại bị bắt. Mãi đến ngày 28 tháng 10 năm 1991 Nguyễn Chí Thiện mới được phóng thích và đến tháng 1 năm 1995 thì được xuất cảnh sang Hoa Kỳ[3] qua sự vận động của Đại tá Không quân Hoa Kỳ Noboru Masuoka.

Tác phẩm văn học[sửa]

Thơ[sửa]

Tập thơ Hoa Địa ngục của ông xuất hiện ở hải ngoại vào năm 1980 sau khi tác phẩm này được lén đưa vào toà đại sứ Anh tại Hà Nội và được giáo sư Patrick J. Honey thuộc Đại học Luân Đôn(University of London), nhân chuyến đi Việt Nam năm 1979, mang được ra ngoài nước để phổ biến. Kèm trong tập thơ 400 trang viết tay[4] này là lá thư mở đầu với lời ngỏ:

Nhân danh hàng triệu nạn nhân vô tội của chế độ độc tài, đã ngã gục hay còn đang phải chịu đựng một cái chết dần mòn và đau đớn trong gông cùm cộng sản, tôi xin ông vui lòng cho phổ biến những bài thơ này trên mảnh đất tự do của quý quốc. Đó là kết quả 20 năm làm việc của tôi, phần lớn được sáng tác trong những năm tôi bị giam cầm.

Vì tập thơ không ghi tên tác giả[5] nên lần in đầu tiên năm 1980 do "Uỷ ban Tranh đấu cho Tù nhân Chính trị tại Việt Nam" phát hành tại Washington D.C. ghi tác giả là "Khuyết danh" hay "Ngục Sĩ" với tựa Tiếng Vọng Từ Đáy Vực. Dịch bản tiếng Anh mang tên Cry from the Abyss.

Năm 1981, ấn bản khác của báo Văn nghệ Tiền phong phát hành ở hải ngoại được ra mắt dưới tựa Bản Chúc thư Của Một Người Việt Nam.

Nhan đề Hoa Địa ngục được dùng đầu tiên năm 1984 khi Yale Center for International & Area Studies in bản tiếng Anh Flowers from Hell do Huỳnh Sanh Thông dịch. Sau này người ta mới biết đến tên Nguyễn Chí Thiện.

Một số bài thơ trong Hoa Địa ngục đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc trong tập Ngục ca.

Cũng vì tập thơ này năm 1985 Nguyễn Chí Thiện đoạt giải "Thơ Quốc tế Rotterdam" (Rotterdam International Poetry Prize). Năm 1988 ông thắng giải "Freedom to Write".[6]

Trong khi ông bị giam cầm vì tên tuổi ông được biết đến nhiều, những hội đoàn như Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International), Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch) cùng những chính khách như Léopold Senghor (cựu tổng thống Sénégal), John Major (cựu thủ tướng Anh) và vua Hussein của Jordan từng lên tiếng tranh đấu cho ông được thả.

Năm 2006 tập thơ gồm hơn 700 bài của ông được đúc kết lại với đúng tên tác giả đã ra mắt độc giả người Việt hải ngoại một lần nữa và được đón nhận nồng nhiệt.[7]

Lời thơ có những đoạn tiêu biểu sắt thép như:

Trong bóng đêm đè nghẹt
Phục sẵn một mặt trời
Trong đau khổ không lời
Phục sẵn toàn sấm sét
Trong lũ người đói rét
Phục sẵn một đoàn quân
Khi vận nước xoay vần
Tất cả thành nguyên tử...
Kẻ bùi ngùi hối hận
Kẻ kính cẩn dâng lên
Này vòng hoa tái ngộ
Ðặt lên mộ cha ông
Khai sáng kỷ nguyên Tã Trắng thắng Cờ Hồng...
Tiếng mục đồng êm ả, tình quê bao la
Thay tiếng "Quốc tế ca"
Bằng tiếng diều cao vút trong chiều tà
Trên ruộng đồng quê ta...

Tập thơ Hoa Địa ngục còn được dịch ra tiếng Đức, tựa Echo aus dem abgrund, tiếng Hà Lan: Bloemen Uit de Hel, tiếng Hàn, tiếng Hoa: 花从地狱来, Tiếng Pháp: Fleurs de l'Enfer, Tiếng Tây Ban Nha: Flores del Infierno, và Tiếng Séc: Básně z pekla.

"Hoa địa ngục" là tên tác giả đã chọn ghi ở cuối lá thư đính kèm với tập thơ được lén đưa vào tòa đại sứ Anh ở Hà Nội.[8]

Văn xuôi[sửa]

Năm 2001, tập truyện Hoả Lò của ông được nhà xuất bản Cành Nam ở Arlington, Virginia đem in cùng Tổ hợp Xuất bản miền Đông Hoa Kỳ phát hành năm 2001, rồi tái bản năm 2007. Cũng trong năm 2007, tập truyện cùng với thơ ông được dịch ra tiếng Anh, nhan đề Hoa Lo/Hanoi Hilton Stories do Yale University Southeast Asia Studies xuất bản. Bản dịch có sự đóng góp của Nguyễn Ngọc Bích, Trần Văn Điền, Vann Saroyan Phan và Nguyễn Kiếm Phong.

Trong phần tự truyện ông ghi lại những kỷ niệm tù đày với người bạn tù Phùng Cung.[6]

Năm 2008 Hai Truyện Tù/Two Prison Life Stories, một tác phẩm song ngữ Việt-Anh được xuất bản ở Mỹ với sự cộng tác của Jean Libby, Tran Trung Ngoc và Christopher McCooey.[9]

Nguyễn Chí Thiện qua đời ngày 2 tháng 10 năm 2012 tại Santa Ana, quận Cam, California.[3][10]

Chú thích[sửa]

  1. ^ "Thông Tin Báo Chí Sách mới của Nguyễn Chí Thiện ấn hành bằng song ngữ"
  2. ^ "Thi sĩ Nguyễn Chí Thiện"
  3. ^ a b "Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện qua đời, thọ 73 tuổi"
  4. ^ "Đôi Dòng Tiểu Sử Nguyễn Chí Thiện: Nhà Thơ Đối Kháng"
  5. ^ Tên và địa chỉ tác giả được ghi trên lá thư đính kèm với tập thơ nhưng không có trong tập thơ [1].
  6. ^ a b "Nguyen Chi Thien, Vietnamese Dissident Poet Passed Away in Santa Ana"
  7. ^ Nhà thơ Nguyễn Chí Thiện và tập thơ Hoa Địa Ngục
  8. ^ "Dưới lá thư đó tôi đề: “Hoa Địa Ngục” [3] , mở ngoặc đóng ngoặc: Fleurs de l’Enfer, đề tên tác giả hẳn hoi." "Hai giờ với thi sĩ Nguyễn Chí Thiện"
  9. ^ Hai Truyện Tù
  10. ^ "Nguyen Chi Thien dies at 73; poet, Vietnamese prisoner" theo báo Los Angeles Times

Liên kết ngoài[sửa]

Tiếng Việt[sửa]

Thơ và văn xuôi[sửa]

Phỏng vấn[sửa]

Lý lịch và phê bình văn học về Nguyễn Chí Thiện[sửa]

Tưởng nhớ[sửa]

Tiếng Anh[sửa]

Thơ và văn xuôi[sửa]

Lý lịch và phê bình văn học về Nguyễn Chí Thiện[sửa]